Brabantse omgevingsdiensten presteren goed

Het onderzoek kwam voort uit afspraken in het bestuursakkoord en concentreerde zich op 3 aspecten:

1. directie/management
2. staffuncties
3. huisvesting

Uit het onderzoek komt naar voren dat de omgevingsdiensten al relatief sober georganiseerd zijn, met relatief lage overhead- en huisvestingskosten. Wel adviseren de onderzoekers dat de omgevingsdiensten zich blijven richten op verdere efficiëntie door middel van digitalisering.

In een tijd waarin steeds hogere verwachtingen worden gesteld aan de omgevingsdiensten, opereren zij goed in een complex en uitdagend speelveld. Omgevingsdiensten vervullen een cruciale rol in het beschermen en verbeteren van onze leefomgeving. Dit vraagt om voortdurende professionalisering en versterking, zoals ook benadrukt door de Commissie van Aartsen.

Uit het onderzoek in opdracht van de provincie komt naar voren dat de bedrijfskosten van de 3 Brabantse omgevingsdiensten (OMWB, ODBN en ODZOB) al zeer efficiënt zijn ingericht. Verdere besparingen worden als niet wenselijk gezien.

Geringe overhead en goed management

Het onderzoek laat zien dat het aandeel overhead van de omgevingsdiensten onder het landelijke gemiddelde van gemeentelijke organisaties ligt. Dit betekent dat de diensten hun middelen efficiënt inzetten en de overhead al relatief sober is georganiseerd. De kosten voor management, staffuncties en huisvesting zijn bekeken, en overal blijkt dat deze kosten redelijk en passend zijn in verhouding tot de omvang en de complexe taken van de diensten.

Zo is er al een hoge ‘span of attention’, oftewel een groot aantal medewerkers dat per leidinggevende wordt aangestuurd. Dit varieert bij de Brabantse omgevingsdiensten tussen 3,3% en 4,6%, wat vergelijkbaar is met gemeentelijke organisaties. Het verminderen van het management zou, volgens het rapport, de uitvoering van taken en het behoud van goed personeel nadelig beïnvloeden. Het is daarom belangrijk om het huidige niveau van management en staf te behouden.

Essentiële rol van staffuncties

De staffuncties binnen de omgevingsdiensten spelen een cruciale rol in de continuïteit en verdere ontwikkeling van de organisatie. Deze functies, die vaak dicht bij het bestuur en de directie zijn gepositioneerd, zorgen voor een goede kaderstelling en ondersteunen het management in hun taken. Hoewel de 3 Brabantse omgevingsdiensten hier op verschillende manieren invulling aan geven, blijkt uit het rapport dat de keuzes die zijn gemaakt passen bij de respectievelijke organisaties en bijdragen aan de goede prestaties van de diensten.

Relatief lage huisvestingskosten

Op het gebied van huisvesting blijken de kosten van de omgevingsdiensten bijzonder laag te zijn, zelfs lager dan bij veel gemeenten. Hoewel er verschillen zijn tussen de 3 diensten, liggen de huisvestingskosten per fte allemaal onder de € 3.500, terwijl deze kosten bij veel gemeenten variëren van € 3.500 tot ruim boven de € 7.500.

Verhuizing naar een goedkopere locatie is theoretisch een optie, maar dit zou hoge eenmalige lasten met zich meebrengen en risico's creëren voor aantrekkelijk werkgeverschap.

Focus op verdere efficiëntie door digitalisering

Hoewel besparingen op management, staf en huisvesting onwenselijk zijn, zijn er wel mogelijkheden om de bedrijfsvoering van de omgevingsdiensten verder te verbeteren door te investeren in digitalisering en nieuwe technologieën zoals robotisering en artificiële intelligentie. Dit kan leiden tot grotere effectiviteit en een hogere output, zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit van de dienstverlening. Deze extra kosten moeten ze wel goed onderbouwen.

Ook kunnen de deelnemende gemeenten bijdragen aan efficiëntieverbeteringen door werkwijzen onderling te uniformeren en uitzonderingen te beperken. Dit kan helpen om processen te stroomlijnen en de kosten verder te beheersen.

Bekijk het onderzoeksrapport 'Robuuste en doelmatige Brabantse omgevingsdiensten'