Kansen voor duurzame energie op bedrijventerreinen


In Brabant zijn meer dan 600 bedrijventerreinen. De 12 terreinen die deelnemen aan de Aanpak Grote Oogst verbruiken samen ongeveer een derde van alle energie op Brabantse bedrijventerreinen. Hoe kunnen we op deze terreinen de energievoorzieningen verduurzamen en oplossingen vinden voor netcongestie?

De problemen met netcongestie (onvoldoende ruimte op het elektriciteitsnet) stellen ondernemers voor een nieuwe realiteit, nú en de komende tien jaar. In heel Brabant en Limburg is geen ruimte voor uitbreiding op het elektriciteitsnet.

‘Om als samenleving volledig over te stappen op elektrificatie, moet het elektriciteitsnet zeven keer groter worden’, legt Jean Corten uit, hij is relatiemanager Grootzakelijk Multisites bij Enexis. Daarom is er volgens hem een energiemix van verschillende energiestromen nodig: warmte-koude opslag, waterstof en groen gas. Netbeheerders zetten alles op alles om meer capaciteit bij te bouwen, maar daar gaan meerdere jaren overheen.

In de tussentijd moeten ondernemers samen met netbeheerders en overheden zoeken naar alternatieve oplossingen. Bedrijven kunnen zelf al stappen zetten door kritisch te kijken naar hun energieverbruik en energie-efficiëntie. ‘Als bedrijven individueel of in groepsverband flexibeler en efficiënter omgaan met energie, dan kunnen ze ruimte creëren op het elektriciteitsnet’, aldus Corten. Bijvoorbeeld door de vraag en het aanbod van elektriciteit beter over de dag te verdelen.

Lees meer:

Nieuwe contractvormen en de groeps-transportovereenkomst

Op termijn kunnen ook nieuwe contractvormen een oplossing bieden voor bedrijven. De huidige netcontracten geven 24/7 recht op transport van het gecontracteerde vermogen. Door de overbelasting op het elektriciteitsnet worden de contracten vrijwel niet meer afgegeven aan bedrijven die willen uitbreiden of aan nieuwe aanvragers.

Toch is er buiten piekmomenten soms nog wél ruimte op het net. Om die ruimte te kunnen benutten, zijn er nieuwe contractvormen in ontwikkeling. Deze bieden bijvoorbeeld alleen in daluren recht op elektriciteitstransport, vaak tegen een lager tarief. Meer informatie over deze contractvormen vind je op de website van Netbeheer Nederland.

De groeps-TO is een van de nieuwe contractvormen die binnenkort beschikbaar komt. Met een groeps-TO delen meerdere netgebruikers transportcapaciteit. Dit werkt als volgt:

  • Fysieke aansluitingen die verbonden zijn aan hetzelfde deel van het net worden virtueel gekoppeld.
  • Hierdoor kunnen bedrijven vraag en aanbod lokaal beter op elkaar afstemmen.
  • Dit vermindert de belasting op het elektriciteitsnet.

Volgens Netbeheer Nederland wordt de groeps-TO naar verwachting begin 2025 geïntroduceerd.

Lees meer:

Vijf adviezen van Enexis: Wat kun je als bedrijf zelf doen?

  1. Kijk eerst naar verbeteringen in energiegebruik:
    Wat kun je als bedrijf doen om het energieverbruik en de efficiëntie te verbeteren? Denk daarna na over wat je samen met andere bedrijven in de buurt kunt bereiken.
  2. Houd rekening met tijd:
    Niet alles kan direct worden geregeld met de netbeheerder. En ook de invoering van nieuwe wet- en regelgeving kost tijd. Neem dit mee in je plannen.
  3. Overleg met de netbeheerder:
    Bespreek je plannen met de netbeheerder. Laat weten wat je wilt doen, wie erbij betrokken zijn en binnen welke termijn. Dit helpt de netbeheerder om projecten beter op elkaar af te stemmen.
  4. Lever data aan bij de netbeheerder:
    Door bedrijfsdata te delen, kan de netbeheerder inzicht geven in welke bedrijven in aanmerking komen voor alternatieve contractvormen, zoals een groeps-TO (zie boven).
  5. Overweeg andere energiebronnen:
    Denk aan alternatieven zoals windenergie, waterkracht, warmte-koudeopslag, groen gas of waterstof.

Energy hubs en organisatievormen

Naast dat individuele bedrijven maatregelen kunnen nemen tegen netcongestie, zijn er ook collectieve oplossingen, zoals een energy hub. Een energy hub is het lokaal afstemmen van energiestromen, zoals elektriciteit (opwekking en gebruik), warmte en opslag. Het gaat bij een energy hub dus niet alleen om energieopslag voor buffering. Dit kan op verschillende schaalniveaus plaatsvinden. Het Landelijke Actieprogramma Netcongestie (LAN) ziet energy hubs specifiek als een manier om de samenwerking tussen naburige bedrijven, bedrijventerreinen en lokale opwekking en opslag te versterken.

Het opzetten van een energy hub op een bedrijventerrein is echter niet eenvoudig. Om bedrijven te ondersteunen, heeft het consortium EIGEN een blauwdruk ontwikkeld voor de ontwikkeling en implementatie van een energy hub. Meer informatie is te vinden op EIGEN Energy Hubs.

Juridische organisatie

Essentieel voor een energy hub is de juiste organisatiestructuur. Om bedrijven op weg te helpen is er een afwegingskader voor de juridische organisatie van een energy hub ontwikkeld (door Stichting Strategische Board Stedendriehoek, Firan, ROCC en Hogeschool Saxion).

De keuze voor de juiste rechtsvorm hangt af van de fase waarin men zich bevindt: ontwikkel-, realisatie- of exploitatiefase. Mogelijke organisatievormen zijn: coöperatie, besloten vennootschap (BV), stichting of vereniging.

‘Essentieel voor een energy hub is de organisatiestructuur’, vertelt Rein Boshuisen, partner bij ROCC Solid Results. Wanneer en welke rechtsvorm er moet komen, is afhankelijk van de fase waarin men zit (ontwikkel-, realisatie- of exploitatiefase). De verschillende organisatievormen zijn: coöperatie, besloten vennootschap, stichting of een vereniging.

Vijf thema’s spelen een rol bij de keuze voor de beste rechtsvorm voor een energy hub:

  1. zelforganiserend vermogen
  2. primair doel
  3. in- en uittreding
  4. besluitvorming & inspraak
  5. financiering & risico’s

Met behulp van een afwegingskader kunnen deelnemers van een energy hub de voor- en nadelen van de verschillende rechtsvormen vergelijken. Wil je weten welke rechtsvorm het beste past bij de situatie en fase van jouw energy hub? Lees dan het afwegingskader:
Afwegingskader rechtsvorm energy hub - Firan

Optimaal benutten van beschikbare energienetwerk

Hoe kunnen we het huidige net zo efficiënt mogelijk benutten en meer ruimte creëren? In april 2024 presenteerde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een pakket aan maatregelen tegen netcongestie. Björn de Groot, themacoördinator netcongestie bij de ACM, en zijn collega Roan Buma, medewerker Toezicht, leggen uit wat deze maatregelen betekenen voor bedrijventerreinen.

De ACM maakt zich zorgen over netcongestie en werkt aan acht (ontwerp)besluiten om, bij gebrek aan ruimte op het net, toch zoveel mogelijk ruimte te bieden aan gebruikers. Netcongestie doet zich vooral voor op piekmomenten, wanneer er te veel vraag of aanbod is van elektriciteit, de spits. Buiten de spits is er nog ruimte die de ACM zoveel mogelijk wil laten benutten door zowel bestaande als nieuwe gebruikers. Door de drukte tijdens de spits te verminderen, wordt er ook daar ruimte gecreëerd.

‘Congestiemanagement moet echt op gang komen, want er is veel flexibiliteit bij afnemers en leveranciers’, zegt De Groot. De rol van de ACM is om toezicht te houden op de regels voor tarieven en voorwaarden van nettoegang (zie de TarievenCode en de NetCode). ‘Wij kunnen het probleem voor bedrijven niet op korte termijn oplossen, maar we kunnen wel snel ruimte creëren door de regelgeving aan te passen’, legt De Groot uit. De nieuwe regelgeving wordt naar verwachting begin 2025 beschikbaar.

De ACM maakt zich zorgen over netcongestie en werkt aan acht (ontwerp)besluiten om bij gebrek aan ruimte op het net toch zoveel mogelijk perspectief te bieden aan mensen en bedrijven. Netcongestie speelt zich vooral af op piekmomenten waarop er te veel aanbod of vraag is naar elektriciteit, de zogenoemde spits. Buiten de spits is er nog ruimte die de ACM zoveel mogelijk wil laten benutten door bestaande en nieuwe gebruikers. En door de spits minder druk te maken wordt ook daar ruimte gecreëerd. ‘Congestiemanagement moet echt op gang komen, want er is heel veel flexibiliteit bij afnemers en invoerders’, aldus De Groot. De rol van de ACM is om controle uit te voeren op regels over tarieven en voorwaarden van nettoegang (zie de TarievenCode en de NetCode). ‘Wij kunnen het probleem voor bedrijven dus niet op korte termijn oplossen, maar wel zo snel als mogelijk is ruimte geven door het aanpassen van regelgeving’, ligt De Groot toe. Naar verwachting is de nieuwe regelgeving begin 2025 beschikbaar.

Wat bedrijven moeten weten

Bedrijven willen natuurlijk weten waar ze aan toe zijn. ‘Wij willen niet de vertragende factor zijn,’ zegt Buma. ‘We begrijpen dat bedrijven zich willen voorbereiden op de nieuwe regels. Stem je plannen altijd af met de netbeheerder en toets ze aan de ACM-regels. Maar ga niet zelf experimenteren, bijvoorbeeld met cable pooling; dat kan al snel leiden tot een illegaal net als niet aan bepaalde ontheffingen wordt voldaan’, waarschuwt Buma.

Ook een Gesloten Distributiesysteem (GDS) is geen eenvoudige oplossing bij netcongestie. ‘Een gesloten net moet voldoen aan strikte voorwaarden op het gebied van veiligheid, betrouwbaarheid en beheer. Het is dus geen snelle oplossing voor netcongestie’, legt Buma uit.

Lees meer over de maatregelen van de ACM

Lees het volledige pakket aan maatregelen van de ACM.

Perspectief voor bedrijven

Hoe kun je perspectief bieden aan bedrijven die momenteel tegen netcongestieproblemen aanlopen?

  1. Breng bedrijven samen: breng bedrijven die willen werken aan energie en verduurzaming bij elkaar.
  2. Onderzoek het organiserend vermogen: Is er ruimte voor vergaande samenwerking op het terrein? En onder welke voorwaarden willen de bedrijven samenwerken?
  3. Krijg inzicht in de energievraag: Maak energieprofielen per bedrijf, zowel voor de huidige als toekomstige vraag.
  4. Deel energiedata: Willen de bedrijven binnen de samenwerking hun energiedata delen?
  5. Analyseer pieken in energieverbruik: Wanneer zijn de pieken in gezamenlijk energieverbruik? Kun je het energieverbruik beter over de dag verdelen?
  6. Onderzoek de energiezekerheid: Is er op de lange termijn voldoende stroom op het elektriciteitsnet op alle momenten van de dag? Hoe kun je dit binnen de samenwerking garanderen?
  7. Verken andere energiebronnen: Welke alternatieve energiebronnen kunnen potentie bieden voor het bedrijventerrein? Denk aan PV-zonnestroom, wind, biobrandstof, warmte-/koudeopslag of waterstof.

De inhoud van deze tekst is gebaseerd op een module van de Leergang Grote Oogst, onderdeel van de Aanpak Grote Oogst van de Provincie Noord-Brabant. Met bijdragen van Jean Corten, relatiemanager Grootzakelijk Multisites bij Enexis, Rein Boshuisen van ROCC Solid Results, Björn de Groot en Roan Buma van Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Handige links

  1. Enexis – Wegwijzer voor bedrijventerreinen
    https://www.enexis.nl/zakelijk/energietransitie/themas/bedrijventerreinen/wegwijzer
  2. ACM – Maatregelen tegen netcongestie
    https://www.acm.nl/nl/publicaties/acm-presenteert-pakket-aan-maatregelen-tegen-netcongestie
  3. TNO – Onderzoek energiebesparing op bedrijventerreinen
    https://www.tno.nl/nl/newsroom/2024/03/energiebesparing-op-bedrijventerreinen/
  4. RVO – Mogelijkheden bij netcongestie
    https://www.rvo.nl/onderwerpen/netcongestie/mogelijkheden-bij-netcongestie
  5. RVO – Samenwerken in energiehubs
    https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiehubs
  6. 'Overheden kunnen meer doen om netcongestie te voorkomen' https://stadszaken.nl/artikel/6333/overheden-hebben-meer-mogelijkheden-om-netcongestie-te-voorkomen-dan-gedacht
  7. SADC – webinar over lessen en successen Energy Hub Schiphol Trade Park
    https://www.sadc.nl/1-juli-webinar-2-jaar-energy-hub-schiphol-trade-park-successen-en-toekomstplannen/

Contact

Heeft u vragen? Neem dan per e-mail contact met ons op.