Waterkwaliteit (schoon water/drinkwaterzorgplicht)

De verbetering van de waterkwaliteit stagneert, onder andere door toenemende droogte. De problematiek van nieuwe stoffen zoals PFAS, medicijnen en plastics neemt toe. En de landbouwsector zorgt voor een grote belasting van het grondwater en oppervlaktewater met meststoffen en bestrijdingsmiddelen. We willen de doelstellingen voor de waterkwaliteit halen en zorgen dat water geschikt is voor de diverse vormen van gebruik. Het grondwater dat bestemd is voor drinkwater moet zo schoon mogelijk blijven. Het is belangrijk dat gemeenten voldoende aandacht besteden aan het verbeteren van de waterkwaliteit daar waar zij hier invloed op hebben.

Ook hier geldt dat de opgave mede voortvloeit uit Europese verplichtingen, in dit geval met name de KRW. Deze verplichtingen werken ook door naar het gemeentelijke beleid.

De volgende provinciale beleidsonderwerpen zijn van belang voor het gemeentelijke beleid. Deze raken met name aan de gemeentelijke taak voor stedelijk afvalwater en aan de drinkwaterzorgplicht.

• Omgevingsvisie:

• Visie op duurzaam inrichten van gebieden, bijvoorbeeld in en nabij de beekdalen waar maatregelen in het watersysteem leiden tot waterkwaliteitsverbetering (juiste functie op de juiste plek).
• Aandacht voor de watertransitie, met onderscheid in inrichting en maatregelen voor hoge gronden, flanken, beekdalen en eventueel polders.
• Beleid ontwikkelen voor gebieden waar bodemenergiesystemen wel of niet wenselijk zijn, daarbij vooral aandacht hebben voor grondwaterbeschermingsgebieden. Doorboringen en lekkages in grondwaterlagen waaruit drinkwater wordt gewonnen moet te allen tijde worden voorkomen.
• De landbouwtransitie faciliteren, onder ander door omschakeling of extensivering van agrarische bedrijven te stimuleren. In het (concept) BPLG staat dat voor het realiseren van een goede natuurkwaliteit, waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid, het noodzakelijk is om in de hele landbouwsector emissies verder terug te dringen. Daarbij blijft er ook ruimte over voor hoogproductieve, duurzame voedselproductie die wordt bedreven binnen generiek gestelde kwaliteitseisen (in de vorm van doelvoorschriften) voor water, bodem, biodiversiteit (De verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied) en landschap.
• Duurzaam inrichten van de beschermingszones voor drinkwater voor menselijke consumptie en daarbij extra aandacht schenken aan de gebieden die zijn aangewezen voor aanvullende strategische voorraden (ASV-gebieden).
• Waar er sprake is van uitspoelingsgevoelige gronden, keuze maken over aanpassing van het landgebruik om het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen te beperken.
• Als er sprake is van waterwinningen in de buurt van voormalige vuilstortplaatsen, is het belangrijk dat de gemeente onderzoek doet om na te gaan of extra maatregelen nodig zijn om de winning te beschermen.
• Aandacht hebben voor de bescherming van inlaatpunten voor oppervlaktewater van drinkwaterbedrijven. In het RWP heeft de provincie aangegeven dat deze innamepunten van belang zijn vanuit het oogpunt van calamiteiten. Hier zijn echter geen regels aan gekoppeld in de omgevingsverordening. De innamepunten staan in principe op kaarten aangegeven. Belangrijk om na te gaan of alle inlaatpunten inderdaad allemaal staan aangegeven op kaarten. Het is belangrijk om deze kaarten mee te nemen in de gemeentelijke omgevingsvisie en beleid te ontwikkelen voor de bescherming van deze inlaatpunten.

• WRP:

• Maatregelen nemen om overstortingen uit gemengde rioolstelsels te beperken.

• Op dit punt kan de gemeente concreet bijdragen aan de waterkwaliteit. Het probleem is niet alleen stikstof en fosfaat dat via de overstorten in het oppervlaktewater komt, dit is zelfs maar een relatief kleine vracht ten opzichte van ander bronnen. Overstorten zijn verantwoordelijk voor zuurstofloosheid (soms heel frequent) of zuurstofarmoede, plaatselijk hoge concentraties ammonium/ammoniak, diverse metalen en ook microverontreinigingen (medicijnen en bestrijdingsmiddelen). Er zijn meerdere oplossingen mogelijk. De analyse van de werking van het rioolsysteem, onder andere door de werking van overstorten te monitoren, afkoppeling uiteraard, maar ook de aanleg van bergbezinkbassins of droge en infiltrerende overstortkuilen.

• Uitwerken van maatregelen voor het invullen van de drinkwaterzorgplicht en concretisering van het beleid voor de ruimtelijke bescherming van drinkwaterleidingen.

• Specifiek ingaan op het beschermen van de grondwaterkwaliteit, bijvoorbeeld door het stellen van regels voor rechtstreekse lozingen in de bodem.

• Aanleggen van helofytenfilters in stadswateren voor de zuivering van het water. In de grotere gemeenten is de gemeente zelf nog verantwoordelijk voor het onderhoud van de stadswateren. Een goede baggercyclus hanteren voor het onderhoud van de stadswateren in afstemming met het waterschap.

• Maatregelen nemen in de buurt van buitenzwemlocaties om verontreiniging te voorkomen. Door klimaatverandering zijn (meer) verkoelingsmogelijkheden in de vorm van zwemwater gewenst, terwijl de kwaliteit meer onder druk staat.

• Gebiedsontwikkeling:

• Eisen aan inrichting van de hemelwatervoorzieningen en het gebruik van uitlogende materialen.

• Afstemmingstraject met de provincie onderhouden en voortzetten over de aanwezige bodem- en grondwaterverontreinigingen en welke consequenties dat heeft voor ruimtelijke ontwikkelingen.

• Extra aandacht geven aan grondwaterverontreiniging door infiltratie van hemelwater. In grondwaterbeschermingsgebieden is het toepassen van ondergrondse infiltratie, zoals IT riolering, niet toegestaan. IT riolering is infiltratie-transport riolering, dit zijn buizen met gaatjes waardoor het water infiltreert. Voor deze kwetsbare gebieden moet beleid worden opgenomen voor het zuiveren van afstromend hemelwater. Gelet op de verdrogingsproblematiek, kan het hemelwater na zuivering dan alsnog worden geïnfiltreerd.

Instructieregels

De provincie heeft verschillende instructieregels gesteld voor de bescherming van de bodem en het grondwater. Het gaat om regels voor waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en boringsvrije zones. Van belang is het instandhouden van de openbare drinkwatervoorziening in waterwingebieden en het beschermen en verbeteren van de grondwaterkwaliteit, de bodem- en natuurwaarden in het gebied. Ook voor grondwaterbeschermingsgebieden zijn regels gesteld. Zo is het bijvoorbeeld verboden om daar zonder omgevingsvergunning een bouwwerk te bouwen als uitloogbare materialen worden toegepast op een wijze waardoor deze in aanraking kunnen komen met hemelwater. Voor wat betreft boringsvrije zones is het van groot belang om de weerstandbiedende bodemlaag te beschermen en verontreinigingen te voorkomen van de bodem en het zich daarin bevindende grondwater.