Samenwerken aan grondwatervoorraad

De grondwatervoorraad in Brabant staat al geruime tijd onder druk, wat leidt tot toenemende waterschaarste, het droogvallen van beeksystemen en schade aan droogtegevoelige natuur en gewassen. Dit heeft ook invloed op de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen, gezien de groeiende vraag naar water. Deze uitdagingen worden versterkt door klimaatverandering, dat zorgt voor meer extremen zoals langere periodes van droogte en extreme neerslag. Om het grondwatersysteem klimaatrobuust te maken, is het belangrijk om ook het oppervlaktewatersysteem voldoende ruimte te bieden en waar mogelijk en nodig stuurbaar te houden. En flexibel om te gaan met zowel extreme natte als droge omstandigheden.

Samenwerken aan de grondwaterbalans

In december 2021 hebben verschillende grondwaterpartners, verenigd in het Breed Bestuurlijk Grondwateroverleg (BBG), het Grondwaterconvenant 2021-2027 (pdf, 441 kB) ondertekend met één doel voor ogen: een robuust (grond)watersysteem creëren in Brabant. Samen, maar met ieder zijn eigen verantwoordelijkheid, werken de partners aan vele maatregelen.

De 5 bouwstenen uit het convenant

1. meer water vasthouden in het hele watersysteem en meer aanvoeren om uiteindelijk ook meer te infiltreren of anders te kunnen benutten
2. minder grondwater gebruiken en ook minder verdampen
3. in de (toekomstige) ruimtelijke plannen sturen op meer water vasthouden en infiltreren en beperken van het (regionaal) gebruik van grondwater
4. zoeken naar nieuwe en innovatieve oplossingen
5. duidelijke afspraken over de manier van samenwerken en de verwachtingen van elkaar binnen deze samenwerking

Het advies ‘Zonder water, geen later’ van de onafhankelijke commissie Droogte, uitgebracht op 15 september 2022, bevestigde de richting en afspraken uit het Grondwaterconvenant en benadrukte de grote urgentie van de droogteaanpak tot 2040. De adviescommissie Droogte roept op om nú actie te ondernemen om het (grond)watersysteem weerbaar te maken. In het Droogteadvies zijn 12 aanbevelingen gepresenteerd voor een omslag in het (grond)waterbeheer in Noord-Brabant. Het doel is om onze watervoorraden duurzaam te beheren en een nieuw evenwicht te bereiken tussen grondwateraanvulling, afvoer en onttrekking.

Droogteagenda

De Droogteagenda geeft de verhouding weer tussen het Grondwaterconvenant en het Droogteadvies. In de Droogteagenda zijn de aanbevelingen uit het Droogteadvies opgenomen, ook wat er éxtra wordt gevraagd in het Droogteadvies ten opzichte van de afspraken uit het Grondwaterconvenant. Enerzijds door de doorkijk tot 2040 toe te voegen met bijbehorende hogere ambities, en anderzijds door de maatregelen uit het Grondwaterconvenant te clusteren in speerpunten en ontwikkeltrajecten.

Daarnaast zijn gemeenten vanaf 2022 actief geïnformeerd en betrokken bij het Grondwaterconvenant. Ze brachten nieuwe kennis en ambities in en gaven zelf invulling aan hun bijdrage, om te komen tot een toekomstbestendig watersysteem. Op 3 juli 2024 bekrachtigden álle BBG-partners, inclusief vier betrokken Brabantse wethouders de Droogteagenda. Dit document markeert het startschot voor alle gemeenten om zich te committeren aan de gezamenlijke grondwateropgave in Brabant.

De Droogteagenda, is net als het Grondwaterconvenant, gebaseerd op een inspanningsverplichting. Dit houdt in dat alle partners zich maximaal zullen inzetten om de gestelde doelen te bereiken, waarbij vertrouwen en samenwerking centraal staan. In het Breed Bestuurlijk Grondwateroverleg spreken de partners elkaar aan op de voortgang.

Duurzaam evenwicht

De Droogteagenda kenmerkt zich door de volgende punten:

• Ombouw naar een klimaatbestendig, droogterobuust (grond)watersysteem
• Iedere partij is aan zet voor een deel van de opgave;
  Alleen samen kunnen we de omslag in het (grond)waterbeheer realiseren
• Afwachten is geen optie: structurele maatregelen hebben een uitvoeringstermijn tot wel 10 jaar

In het achtergrondrapport van KWR is het grondwatersysteem voorgesteld als een emmer. Om te komen tot versnelling in de uitvoering, hebben de partners enkele bestaande afspraken uit het Grondwaterconvenant als speerpunten aangewezen. Daarnaast zijn er extra trajecten geïdentificeerd, genaamd ‘ontwikkeltrajecten’, die nog niet waren belegd in het Grondwaterconvenant. Dit zijn ingewikkelde trajecten van de lange adem. Om die reden starten we daar direct mee, zodat de effecten daarvan kunnen bijdragen aan een droogterobuust (grond)watersysteem in Brabant in 2040.

De speerpunten en ontwikkeltrajecten zijn toegewezen aan een partner die de trekker is en daarmee verantwoordelijk is voor de organisatie, de voortgang en het betrekken van de andere BBG-partners. Het Grondwaterconvenant is nog van kracht; lopende projecten worden voortgezet.

Bekijk de speerpunten en ontwikkeltrajecten (pdf, 195 kB)